| |
İngilis missioneri Rengels
Talış xanlığı haqqında
(bu məktub 1810-cu ildə yazılmışdır)
"Talış krallığı (Talış xanlığı) xeyli inkşaf etmiş bir diyardır. Bəlkədə şərqdə Persia (İran) dövlətini bele keçib. Ərazisi elədə böyük deyil. Kura (Kür) çayından Gilane vilayətinə qədər uzanır. Şərqi dəniz, qərbi isə meşəliklər və dağlıqdır. Bura sanki Cənnətdir.
Talış krallığında yalnız bir millət yaşayır, talışlar. Talışların dini və tarixi-mədəniyyəti Persia ilə bağlılıq təşkil edir. Təsadüfi deyil ki, Talış kralları qədim Persia kökmdarları olan Sasani nəslindəndirlər.
Talış krallığı digər Persia krallığları içində ən qüdrətlisi, xeyli inkşaf etmişi, müstəqil və heç Persiyaya da tabe olmayan bir dövlətdir.
İndi krallığın başçısı Mirmustafadır. Mirmustafa Talışda böyük kral olmuş Qaralının (Siyo Əli xanın) oğludur. Kral Qaralı bu dövlətin əsasını qoyub. Onu Rus İmperatoru Petrla eyni göstərmək olar. O Talışda müxtəlif islahatlar keçirmiş, yeni paytaxt salmış və s. inkşaf yolunda bir sıra işlər görmüşdür. Talışlar onu "Böyük" adlandırırdılar. Onun haqqında müxtəlif dini rəvayətlər mövcuddur. O həmdə dini rəhbər idi. İndi hakimiyyətdə olan Mirmustafa atası kimi Persiya ilə düşməndir. Onlar Rus İmperatorluğu ilə qardaş münasibətlərindədir."
Rusiya Siyasət Arxivi.
tolishstan.com |
|
